Svante Spolander

De Torne rivier stroomt precies op de grens tussen Zweden en Finland. Een rivier vol met zalm, wijting en nog dertig andere vissoorten. Wie het dorp Kukkola op de kaart opzoekt, vindt twee aan weerszijden van de rivier gelegen plaatsen: we zijn in het Zweedse Kukkola aan de Finse grens. Aan de overkant ligt het Finse Kukkola, aan de Zweedse grens.

De familie Spolander

De familie Spolander is eigenaar van Kukkolaforsen, een overnachtingsplek en openluchtmuseum ineen zou je kunnen zeggen. Vader Svante, moeder Margit en dochter Johannah staan me al op te wachten. Dit vakantieverblijf is van generatie op generatie overgegaan. Voor me staat generatie nummer drie en vier, de kinderen van Johannah, nu nog jong maar straks generatie nummer vijf, zullen ooit het stokje overnemen. Dat deze plek in de familie blijft, daar is vooral Svante erg trots op. De 70-jarige Zweed hecht veel waarde aan traditie en cultuur en kan er uren over vertellen. Wie overnacht in Kukkolaforsen verlaat deze plek met een koffer vol verhalen. "
 
Svante Spolander neemt me mee naar de rand van de Torne rivier. “Zie je de overkant?”, vraagt Svante. “Daar is het een uurtje later, wij kunnen dus in de toekomst kijken”, lacht hij. Aan het aantal vissers te zien is de woeste rivier een geliefde plek om een hengeltje te werpen. “Ja, en dat is al eeuwen zo. Mijn familie stond hier al rond 1820 aan de waterkant. En vissen in Kukkolaforsen loont: zo’n tienduizend kilo wijting wordt er per seizoen uit het water gehaald. Voor de gigantische zalmen geldt een quotum van zo’n twee- tot driehonderd.”"

Vissen die rusten in kuilen

De vis die hier wordt gevangen, is op doorreis. De zalm en de wijting komen vanuit de Botnische Golf de rivier ingezwommen om honderden kilometers verderop in de zijarmen te paaien. Tijdens het stroomopwaarts zwemmen rust de vis uit in kuilen die op de bodem liggen. Het vissen gebeurt hier vanaf de houten steigers of vanuit boten. “Met een zes meter lange stok met daaraan een houten net, vissen we letterlijk de vissen uit het water. Een geoefende visser weet exact waar de kuilen zich bevinden. Vandaag de dag vangen we nog exact op dezelfde wijze vis als zo’n 500 jaar geleden. En het werkt; zelfs de grootste pechvogel zal hier niet snel achter het net vissen en binnen een uur op z’n minst een mooi exemplaar in zijn net aantreffen.”"

De visvangst hier in Kukkola heeft altijd mensen aangetrokken. Zelfs de Finnen emigreerden hierheen, vanaf de overkant van de rivier! Er werden huizen gebouwd, een watermolen, een graanmolen, een houtzagerij en uiteraard ook heel veel sauna’s! Doordat er zoveel Finnen woonden werd er voornamelijk Fins gesproken, ook door Svante en Margit. Eind jaren zestig begon de familie Spolander met het bieden van onderdak aan gasten. We begonnen met 14 huisjes en een kampeerplek, nu hebben we 34 huisjes”, vertelt dochter Johannah trots. En het hotel met 16 kamers, helemaal in de stijl van de huisjes, is ook bijna klaar. Nog een paar maanden en dan komen onze eerste gasten van Voigt Travel bij ons logeren.”

Een openluchtmuseum

"Al wandelend door Kukkolaforsen lijkt deze plek meer op een openluchtmuseum dan een vakantieoord. De molens, de houtzagerij en de donkerrood en oker gekleurde woningen zijn nog in originele staat en voor de gasten te bezichtigen. In sommige molens worden kunstexposities gehouden. Zelfs in een van de 18 sauna’s is een kleine expositie te zien. Beelden van aardewerk tonen hoe een moeder de stoomsauna gebruikt als baarkamer: de sauna was in die tijd de meest hygiënische plek om een kind te baren. Een ander kunstwerkje laat zien hoe mannen in de sauna belangrijke gesprekken voeren. “Ik ben met de sauna grootgebracht”, vertelt Svante. “Vroeger was het de gewoonte dat volwassen mannen als eerste de sauna in gingen, de sauna was dan het op z’n heetst. Daarna was het de beurt aan de vrouwen en kinderen. Ik kan me nog herinneren dat ik als 12-jarig jochie voor het eerst met de mannen mee mocht. Een hele happening, ik voelde me een echte kerel. Vandaag de dag gaat het er natuurlijk anders aan toe, maar ik vertel nog graag over de tradities van toen. En als ik met mijn kleinkinderen in de sauna ben, vertel ik ze hetzelfde als mijn vader destijds aan mij: als je het echt te heet vindt worden en naar buiten wilt, blijf dan nog een minuutje zitten. Tijdens dat ene minuutje kan je namelijk maar aan een ding denken: de hitte. Dat is je eigen kleine meditatiemomentje."
 

Leren van de oude saunacultuur

"Tegenwoordig komen hele schoolklassen vanuit de stad naar Kukkolaforsen om iets te leren over de oude saunacultuur. Svante vertelt ze graag over alle tradities. Met zijn vilten muts op om zijn kale koppie te beschermen, vertelt hij over zijn jeugd. Dit jaar had de familie Spolander hoog bezoek. “In juni werd het 17de Internationale Sauna Congres bij ons gehouden, een evenement dat, net als de Olympische Spelen, elke vier jaar plaatsvindt. Er werd gestemd; zou het congres in China of bij ons worden gehouden. En wat denk je? Wij hebben gewonnen! Kan je je voorstellen, 14 verschillende nationaliteiten hier in ons eigen Kukkolaforsen! Zo’n 250 mensen hebben van onze sauna genoten."